ریسندگی:
به فرآیندی که در آن الیاف به نخ تبدیل میشوند، ریسندگی گفته میشود. یکی از صنایعی که از همان ابتدا بشر به آن پی برد، ریسندگی است.
کش دادن و موازی کردن الیاف، پیچیدن نخ روی بسته نخ و تاب دادن سه اصلی است که فرایند ریسندگی بر آن استوار است.
ریسندگی جزو اولین صنعت‌هایی است که بشر به آن دست یافت. در ابتدا انسان ها با استفاده از یک دوک چوبی ساده توانستند الیاف را به دورهم بتابند و نخ تولید کنند.
این روش ابتدایی تا قرن ها مورد استفاده قرار میگرفت تا اینکه اولین گام در مسیر ماشینی کردن فرایندهای ریسندگی در قرن چهاردهم برداشته شد.
نوع پیشرفته تری از دوک های ریسندگی در اروپا و هند اختراع و مورد استفاده قرار میگیرد.
در قرن شانزدهم میلادی چرخ ریسندگی جدیدی تولید شد که مکانیزم آن به گونه ای بود که در هنگام کار هر دو دست کارگر آزاد بود و از این طریق میتوانست تسلط بیشتری بر کار خود داشته باشد و پس از آن در قرن هجدهم توسط ریچارد آرک رایت ماشین ریسندگی اختراع شد.
این اختراع موجب افزایش سرعت تولید محصول، کاهش هزینه‌ها و همچنین افزایش کیفیت محصول تولیدی شد.
دسته بندی فرایندهای مختلف ریسندگی:
ریسندگی به دو دسته ی کلی ریسندگی مکانیکی و شیمیایی تقسیم میشود.
- ۱. ریسندگی شیمیایی
مواد پلیمری مختلف طی عملیات ریسندگی مختلف به فیلامنت تبدیل میشود.به چند روش میتوان فیلامنت تولید کرد در ریسندگی شیمیایی، خشک ریسی، ذوب ریسی و تر ریسی بخشی از این روش ها میباشند.
الیاف ترموپلاستیک در اثر حرارت به راحتی نرم میشوند، تبدیل شدن به رشته های طولانی در اثر عبور از روزنه های رشته ساز است. روش های مختلفی برای خنک شدن این رشته ها وجود دارد که در نهایت تبدیل به الیاف می شوند. الیاف پلی استر و نایلون معروف ترین الیافی هستند که با این فرایند تولید میشوند. پلیمرها درون حلال حل میشوند و از روزنه های رشته ساز عبور داده میشوند، سپس این رشته‌های پلیمری در هوای گرم قرار میگیرند تا حلال از آن‌ها خارج شود و به الیاف تبدیل میشوند. اکریلیک مشهورترین لیفی است که تحت فرآیند خشک ریسی تولید میشود.
- 2-ریسندگی مکانیکی:
در فرایند ریسندگی مکانیکی و تحت فرآیند تاب، الیاف کوتاه کنار هم قرار میگیرند و به یک رشته بلند تحت عنوان نخ تبدیل میگردند.
ریسندگی مکانیکی به دو دسته ی اصلی ریسندگی قدیمی و سیستم ریسندگی مدرن تقسیم بندی میشوند. سیستم متداول همان سامانه‌ی ریسندگی رینگ است و سیستم مدرن شامل سامانه‌های ریسندگی چرخانه‌ای، ایرجت و اصطحکاکی می باشند.
- سامانه ریسندگی متداول:
با توجه به طول الیافی که تحت عنوان مواد اولیه به این سامانه تغذیه میشود، دو نوع سیستم ریسندگی الیاف بلند و الیاف کوتاه خواهیم داشت.
در سیستم ریسندگی الیاف کوتاه، الیافی تغذیه میشوند که دارای طول کمتر از ۵۰ میلی‌متر باشند. الیاف پنبه و الیاف مصنوعی که به صورت مخلوط با پنبه ریسیده میشوند از جمله الیافی هستند که به این سامانه تغذیه میشوند.
سامانه ریسندگی پنبه ای با توجه به استفاده یا عدم استفاده از ماشین شانه در تولید و ساخت نخ به دو گروه یا دسته ی سامانه ریسندگی کارد شده و شانه شده تقسیم میشوند.
الیاف شانه شده دارای آرایش یافتگی بیشتری در راستای طول هستند. دلیل اینکه نخ تولیدی دارای استحکام بیشتری نسبت به نخ کارد شده، این است که در طی فرآیند شانه زدن الیاف، مقداری از الیاف کوتاه موجود در توده الیاف تغذیه شده حذف میشود.با توجه به مطالب گفته شده نخ شانه شده قیمت بیشتری نسبت به نخ کارد شده دارد، هر کیلوگرم نخ شانه شده به اندازه یک کیلوگرم گران تر از نخ های کارد شده هستند در مقیاس های جهانی. در سیستم ریسندگی الیاف بلند، الیافی با طول بیش از 50 میلی متر به سیستم تغذیه میشوند.
به این سامانه سیستم ریسندگی الیاف پشم نیز میگویند زیرا تعداد زیادی از الیافی که به این سامانه تغذیه میشوند الیاف پشم هستند. در این سامانه با تغییر الیافی که به خط ریسندگی تغذیه میشوند، سه دسته بندی مختلف داریم. سیستم ریسندگی فاستونی را در صورتی که الیاف پشم کوتاه و ظریف به خط ریسندگی تغذیه شوند، خواهیم داشت.
ریسندگی نیمه فاستونی در صورت حذف فرآیند شانه زنی از فرآیند فاستونی ایجاد میشود. اگر الیاف پشم ضخیم تر مانند پشم گوسفندان آسیایی به خط ریسندگی تغذیه شود، ریسندگی پشمی یا Wool Spinning را خواهیم داشت.
مراحل تبدیل الیاف به نخ در ریسندگی مکانیکی:
توده ی الیاف هنگامی که در ابتدا وارد فرآیند ریسندگی میشوند دارای ضایعات زیادی است که در ابتدا تمیز و باز میشوند و پس از آن تحت کشش قرار میگیرند.
با کم شدن کشش وزن خطی الیاف در طول این فرآیند به سازه ای به نام فتیله دست خواهیم یافت.
پس از اینکه فتیله تولید شد، روی آن کشش اعمال میشود.به منظور کاهش قطر سازه ی لیفی و نازک شدن، این اعمال کشش انجام میگیرد. سپس برای ایجاد اصطحکاک بین الیاف موجود در نخ و نیز مستحکم شدن سازه ی لیفی، پس از این که قطر سازه لیفی به اندازه مورد نظر کم شد، نخ تاب داده میشود. سپس این نخ های تولیدی روی بسته های نخ پیچیده میشود و به بازار عرضه میشوند.
