پلی استر یک پارچه مصنوعی است که معمولاً از نفت گرفته می شود. این پارچه یکی از محبوب ترین منسوجات جهان است و در هزاران کاربرد مختلف مصرفی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
از نظر شیمیایی، پلی استر پلیمری است که عمدتاً از ترکیبات درون گروه عاملی استر تشکیل شده است. بیشتر الیاف پلی استر مصنوعی و برخی از الیاف گیاهی از اتیلن ساخته می‌شوند که یک ماده تشکیل دهنده نفت است که می‌تواند از منابع دیگر نیز استخراج شود. در حالی که برخی از اشکال پلی استر زیست تخریب پذیر هستند، اکثر آنها قابل تجزیه نیستند و تولید و استفاده پلی استر به آلودگی در سراسر جهان منجر میشود.
در برخی از کاربردها، پلی استر ممکن است تنها ماده تشکیل دهنده محصولات پوشاک باشد، اما بیشتر رایج است که پلی استر با پنبه یا الیاف طبیعی دیگر ترکیب شود. استفاده از پلی استر در پوشاک هزینه های تولید را کاهش می دهد، اما راحتی پوشاک را نیز کاهش می دهد.
هنگامی که پلی استر با پنبه ترکیب می شود، انقباض، دوام و مشخصات چین و چروک این فیبر طبیعی تولید شده را بهبود می بخشد. پارچه پلی استر در برابر شرایط محیطی بسیار مقاوم است که آن را برای استفاده طولانی مدت در کاربردهای بیرونی ایده آل می کند.
در ابتدا، مصرف کنندگان در مورد بهبود مشخصات دوام پلی استر در مقایسه با الیاف طبیعی مشتاق بودند و این مزایا هنوز هم معتبر هستند. با این حال، در دهه‌های اخیر، تأثیرات زیست‌محیطی مضر این الیاف مصنوعی با جزئیات زیادی آشکار شده است و موضع مصرف‌کننده در مورد پلی استر به‌طور قابل توجهی تغییر کرده است.
با این وجود، پلی استر یکی از پر تولیدترین پارچه ها در جهان است و یافتن پوشاک مصرفی که حداقل حاوی درصدی از الیاف پلی استر نباشد، دشوار است. با این حال، پوشاک حاوی پلی استر در گرمای شدید ذوب می شوند، در حالی که الیاف طبیعی بیشتر زغال می شوند. الیاف مذاب می توانند آسیب جبران ناپذیری به بدن وارد کنند.
پارچه پلی استر چگونه ساخته میشود؟
فرآیندهای تولید مورد استفاده برای ساخت پلی استر ممکن است بسته به نوع پلی استر ساخته شده متفاوت باشد:
- اتیلن پلی استر
پلی استر اتیلن (PET) رایج ترین شکل تولید شده از الیاف پلی استر است. جزء اصلی PET اتیلن مشتق شده از نفت است و در فرآیند ایجاد الیاف پلی استر، اتیلن به عنوان پلیمری عمل می کند که با سایر مواد شیمیایی تعامل می کند تا یک ترکیب فیبری پایدار ایجاد کند.
چهار راه برای ساخت الیاف PET وجود دارد و فرآیند تولید پلی استر بسته به روش مورد استفاده کمی متفاوت است:
فیلامنت: رشته های پلی استر الیاف پیوسته هستند و این الیاف پارچه های صاف و نرم تولید می کنند.
منگنه: منگنه های پلی استر شبیه منگنه هایی است که برای ساخت نخ پنبه ای استفاده می شود، و مانند منگنه های پنبه ای، منگنه های پلی استر معمولاً به صورت یک ماده نخ مانند چرخیده می شوند.
یدک کش: بکسل پلی استر مانند رشته پلی استر است، اما در بکسل پلی استر، رشته ها به صورت شل در کنار هم قرار گرفته اند.
فیبرفیل: از رشته‌های پلی استر پیوسته تشکیل شده است، اما این رشته‌ها به‌طور خاص تولید می‌شوند تا بیشترین حجم ممکن را برای تولید محصولات حجیم مانند بالش، لباس‌های بیرونی و چاشنی برای حیوانات عروسکی داشته باشند.
فرآیند ایجاد الیاف پلی استر با واکنش اتیلن گلیکول با دی متیل ترفتالات در حرارت بالا آغاز می شود. این واکنش منجر به یک مونومر می شود که سپس دوباره با دی متیل ترفتالات واکنش داده و پلیمری ایجاد می کند.
این پلیمر پلی استر مذاب به صورت نوارهای بلند از محفظه واکنش اکسترود یا اکستروژن می شود و این نوارها خنک و خشک می شوند و سپس به قطعات کوچک تقسیم می شوند. سپس تراشه‌های به‌دست‌آمده دوباره ذوب می‌شوند تا ماده‌ای شبیه عسل ایجاد شود که از طریق یک نخ ریسی برای ایجاد الیاف اکسترود میشود.
بسته به اینکه رشته ها، منگنه، بکسل یا الیاف پرکننده الیاف مورد نظر هستند، رشته های پلی استر ممکن است بریده شوند یا با مواد شیمیایی مختلف واکنش دهند تا به نتیجه نهایی صحیح برسند. در بیشتر کاربردها، الیاف پلی استر قبل از رنگ آمیزی یا قرار گرفتن در معرض سایر فرآیندهای پس از تولید، در نخ ریسیده می شوند.
- پلی استر PCDT
فرآیند ایجاد پلی استر PCDT مشابه فرآیند ایجاد پلی استر PET است، اما این نوع پلی استر ساختار شیمیایی متفاوتی دارد. در حالی که PCDT همچنین شامل اتیلن گلیکول است که با دی متیل ترفتالات واکنش داده است، فرآیندهای تولید متفاوتی برای ساخت این دو نوع پلی استر رایج استفاده می شود.
- پلی استر گیاهی
بیشتر انواع پلی استرهای گیاهی نیز از اتیلن گلیکول ساخته شده اند که با دی متیل ترفتالات واکنش داده است. در حالی که منبع اتیلن مورد استفاده در پلی استر PET و PCDT نفت است، اما تولیدکنندگان پلی استرهای گیاهی به جای آن از منابع اتیلن مانند شکر نیشکر استفاده می کنند.
مهم است که بدانیم PET مورد استفاده برای تولید پارچه پلی استر همان نوع پلاستیک مبتنی بر نفت است که برای ساخت بسیاری از محصولات مصرفی مصنوعی که در زندگی روزمره خود استفاده می کنیم، استفاده می شود. به عنوان مثال، از این پلاستیک برای ساخت ظروف غذا، بطری های آب و انواع دیگر محصولات صنعتی و مصرفی استفاده می شود.
با این حال، PET در شکل الیاف خود به عنوان پارچه پلی استر در صدها کاربرد مختلف مصرف کننده استفاده می شود. به طور سنتی، PET به عنوان جایگزینی برای پنبه استفاده میشود، و در برخی کاربردها، ممکن است به عنوان جایگزین مناسبی برای سایر الیاف طبیعی مانند پشم و ابریشم نیز عمل کند.
در اصل، هر چیزی که از پنبه ساخته شده است را می توان با پلی استر نیز ساخت. از پیراهن ها و شلوارهای روزمره گرفته تا لباس های شب پر زرق و برق، کاربردهای پوشاک پارچه پلی استر بی پایان است. تولیدکنندگان از پارچه های پلی استر برای ساخت کت و شلوار، ژاکت، جوراب، لباس زیر و تقریباً هر چیزی که می توانید برای مناسبت های روزمره، تجاری یا رسمی بپوشید، استفاده می کنند.
