چگونه جنس پارچه را تشخیص دهیم؟

ممکن است برای همه مان پیش امده باشد که بخواهیم به مهمانی یا مجلس مهمی برویم و در انتخاب جنس پارچه ی لباس مورد نظرمان یا پارچه ای که می خواهیم برای دوخت لباس به خیاط مان بدهیم به مشکل خورده باشیم و نتوانسته باشیم جنس پارچه را به خوبی تشخیص دهیم، به عبارتی نمی توانیم مرغوبیت و کیفیت جنس پارچه را تشخیص دهیم و حتی در برخی از موارد ممکن است انتخاب اشتباهی داشته باشیم و نتوانیم بهترین جنس پارچه را انتخاب کنیم و ممکن است پارچه ای که انتخاب می کنیم از کیفیت خوبی برخوردار نباشد.

انواع جنس پارچه و نخ

همانطور که میدانید پارچه ها و نخ ها از تنوع بسیار زیادی برخوردار می باشند. در اینجا برخی از رایج ترین آن ها که در صنعت پوشاک ایران به کار می رود تشریح میکنیم و ابتدا به الیاف و پایه ی نخ ها و پارچه ها اشاره می کنیم:

اگر به صورت عامیانه بخواهیم توضیح دهیم، در وهله اول به سه دسته کلی از لحاظ جنسی تقسیم می شوند:

1. طبیعی: الیافی مانند پنبه و پشم که پرکاربردترین آن در این بافت ها پنبه می باشد.
2. مصنوعی: الیاف مصنوعی از تنوع بسیاری از لحاظ ساختاری برخوردارند. معمولا پلی استر رایج ترین آنهاست.
3. سلولوزی: همانطور که از نام آن پیداست، بنیاد این الیاف از سلولوز است.(جنس تنه گیاهان)

۱ – پارچه ها با الیاف طبیعی

برخی از رایج ترین الیاف طبیعی پنبه، کتان، پشم و … هستند که در پارچه های طبیعی کاربرد دارند. این الیاف به صورت کشت یا حیوانی به دست می آیند و کاربردی ترین آنها به دلایل زیادی پنبه است.

برای مثال پارچه های پشمی از پشم گوسفند، پارچه های کتان از  ساقه ی گیاه کتان،  پارچه ی ابریشم از پیله ی کرم ابریشم و پارچه ی نخی و یا پنبه ای از گیاه پنبه ساخته می شود.

پارچه هایی با الیاف طبیعی دارای خواصی هستند که به نسبت تکمیل آنها تغییر می کند. خواص الیاف هم می تواند هم مزیت باشد و هم اشکال. بد نیست اگر به این خواص اشاره ای داشته باشیم:

• دارای رنگپذیری بالا (در رنگرزی یک حمامه رنگ می شوند)
• چروک پذیری زیاد
• دارای آب رفت بالا
• حساسیت زایی پایین
• نفوذ بالای هوا میان الیاف پارچه
• پرز کمتر روی پارچه

معمولا خواص پنبه به نسبت تکمیل روی آن قابل تغییر است.

مرسریزه

مرسریزه نوعی تکمیل نخ های پنبه ای است که برخی خواص بد نخ را گرفته و به آن شفافیت می دهد. پارچه های مرسریزه دارای شفافیت و براقیت بیشتری نسبت به پارچه های پنبه ی عادی می باشند.

۲ – پارچه ها الیاف مصنوعی

برخی از رایج ترین الیاف مصنوعی پلی استر، پلی آمید، نایلون و … می باشند که معمولا به دو صورت فیلامنت (یکسره) و اسپان (قطعه قطعه) مورد استفاده قرار می گیرد. اسپان از لحاظ ظاهری بیشتر از فلامنت ها شبیه الیاف طبیعی هستند که استفاده هر کدام کاملا متفاوت می باشد.

پارچه هایی مانند نایلون، استات، ریون ، فیبرهای اکریلیک و الیاف پلی استر داکرون، مواد سازنده ی آن ها طبیعی نیستند و ترکیبات الیاف آن ها از به دست بشر ساخته شده است.

اسپان ها به دلیل قطعه قطعه بودن الیافشان هوا را رد و بدل می کنند. از همین رو در پوشاک معمولی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. اما معمولا فیلامنت ها برای بافت های خاص تر مورد استفاده قرار می گیرند و استفاده آنها به تنهایی در پوشاک عادی امری نادر است. فیلامنت ها در لباس های ورزشی، لباس های زنانه همراه با الیاف دیگر و … استفاده می شوند.

لاکرا نوعی نخ مصنوعی فیلامنت (یکسره) است که حالت کشسانی داشته و برای دادن خاصیت کشش به پارچه اضافه می گردد.

توضیح عامیانه ای از خواص نخ و پارچه ی مصنوعی:

• رنگ پذیری پایین
• پرز زیاد روی پارچه
• نفوذ کم هوا
• استحکام بالا

۳ – پارچه ها با الیاف سلولزی (ویسکوز)

این الیاف ماهیتا جزو الیاف طبیعی هستند ولی نه به صورت زراعی، بلکه از خمیر سلولز .این نوع از نخ به دلیل استحکام پایین معمولا به تنهایی بافت نمی شود و با الیاف یا نخ های دیگر مخلوط شده و در تولید پارچه مورد استفاده قرار می گیرد. الیاف سلولزی به دلیل تشابه زیاد خواص با الیاف پنبه ای (به غیر از استحکام) زمانی که با نخ، الیاف یا پارچه مصنوعی مخلوط می گردند به آن الیاف خواصی از الیاف طبیعی را می دهند و به دلیل به صرفه بودن مورد توجه زیادی می باشند.

دیگر توضیحات

نخ ها به دو صورت اپن یا اپن اند و رینگ تقسیم می گردند. نخ های اپن (open) به صورت مالشی ریسیده شده ولی الیاف نخ های رینگ در یک راستا قرار می گیرند. خواص و مزایای نخ های رینگ بیشتر از اپن می باشد و نخ های open دارای قیمت پایین تری هستند.

نخ های شانه خورده combed الیاف نخ را منظم تر کرده و حالت بهتری به نخ می دهند.

انواع روش شناخت مرغوبیت و جنس پارچه

حالا برای شناخت مرغوبیت پارچه هایی که در این قسمت در مورد آن ها صحبت کردیم و یا به طور کلی برای شناخت مرغوبیت تمام انواع پارچه ها چند راه وجود دارد که در ادامه میخواهیم به بررسی تک تک این ترفندهای جذاب بپردازیم …

1 – کمک از نور خورشید

اولین راه این است که می توانید پارچه را مقابل نور خورشید قرار دهید هر چه پارچه ضخیم تر باشد و نور سخت تر از آن عبور کند ، یعنی پارچه مرغوب تر است.

2 – کشیدن پارچه

دومین راه که می توانید برای شناخت مرغوبیت پارچه از آن استفاده کنید کشیدن پارچه است ، به این صورت که دو طرف پارچه را بگیرید و به دو طرف مخالف بکشید اگر پارچه پس از کشیدن به حالت اولیه برگشت یعنی پارچه از مرغوبیت خوبی برخوردار است اما اگر پارچه به حالت اولیه برنگشت و حالت اولیه ی خود را از دست داد یعنی پارچه از مرغوبیت خوبی برخوردار نمی باشد برای تست جنس پارچه های کشی می توانید از این روش استفاده کنید.

راه بعدی که می توانید به وسیله ی آن می توانید مرغوبیت پارچه ی مورد نظر خود را مشخص کنید مچاله کردن پارچه است. برای این کار قسمتی از پارچه را در دست خود بگیرید و فشار دهید پس از چند لحظه پارچه را رها کنید، اگر پس از این که پارچه را رها کردید پارچه چروک نماند یعنی از مرغوبیت خوبی برخوردار نیست و جنس خوبی ندارد پس بهتر است برای آن هزینه نکنید.

3 – شناخت جنس پارچه از روی درجه ی اتو

از دیگر راه های بررسی جنس پارچه و مرغوبیت آن، نگاه به درجه ی حررات اتویی که است برای اتوی پارچه توصیه شده  است. معمولا به این صورت است که پارچه هایی که جنس ضعیفی دارند برای جلوگیری از آسیب رسیدن به بافت پارچه، توصیه می شود از درجه ی حررات پایین برای اتو کردن آن ها استفاده شود.

درجه ی حرراتی که برای اتو کردن پارچه از آن استفاده می شود انواع متفاوتی دارد که نوع پارچه را به خوبی نشان می دهد، این نوع درجه حررات ها عبارتند از:

درجه ی ۱: درجه ی ضعیف

پارچه هایی دارای جنس سلولزی و سنتتیک که حاصل فعل و انفعالات شیمیایی هستند و شامل پارچه های ژرسه، پلی استر، پاناما و فلامنت می شود در این دسته قرار می گیرند و به دلیل این که این نوع پارچه ها در برابر حررات زیاد جمع می شوند توصیه می شود برای افزایش عمر پارچه ، در هنگام چروک شدن از درجه ی حررات پایین اتو برای اتو کشیدن این نوع پارچه استفاده شود.

از دیگر ویژگی های پارچه هایی که در این دسته قرار می گیرند می تواند به دوام بالا، دارای قابلیت شست و شو و پوشش زیاد آن ها اشاره کرد.

درجه ی ۲: ابریشم مصنوعی

نوع دیگری از درجه ی حرراتی که پس از درجه ی ضعیف مشاهده می کنیم ابریشم مصنوعی است. این نوع درجه ی حررات اتو مناسب پارچه هایی است که دارای الیاف مصنوعی با رشته های طبیعی هستند و ترکیبی از هر دو شامل می شوند.

از جمله ویژگی های پارچه هایی که در این دسته قرار می گیرند و شامل انواع زیادی از پارچه ها می شوند می توان به ساده بودن برش و دوخت آسان آن ها نسبت به گروه اول اشاره کرد. از جمله مشهورترین پارچه هایی که در این دسته قرار می گیرند می توان به جنس پارچه ی تترون و ترگال اشاره کرد.

درجه ی ۳: تریلین- لئوناردو

درجه ی سومی که در درجه ی حررات اتوها از آن استفاده می شود، درجه ی ۳ یعنی تریلین – لئوناردو است . این درجه ی اتو برای پارچه های ابریشمی مناسب است. همان طور که از نام این پارچه ها مشخص است این نوع پارچه ها از رشته هایی که کرم ابریشم از به دور خود می تند ساخته شده است.

معروف ترین پارچه هایی که در این دسته قرار می گیرند می توان به پارچه های شیفون، ساتن، ارگانزا و کرپ ژوژرت اشاره کرد. از جمله ویژگی های این نوع پارچه ها می توان به مواردی همچون محکم و با دوام بودن و نرم و لطیف بودن آن ها اشاره کرد. همچنین این که این نوع پارچه ها در دوخت، برش و اتو کاری نیاز به دقت و ظرافت بیشتری دارند و انواع لباس هایی که از جنس این نوع پارچه ها تهیه می شود برای هوای خنک و هوای گرم مناسب است.

4 – سوزندان قسمتی از پارچه

در سوزاندن پارچه برای تشخیص نوع آن چند راه وجود دارد :

راه اول: گوله شدن نخ

یکی دیگر از راه هایی که برای شناخت جنس پارچه توصیه می شود سوزاندن قسمت کوچکی از پارچه است. برای این کار قسمت کوچکی از پارچه را جدا کنید، پارچه را به شعله ی آتش نزدیک کنید تا کم کم مشتعل شود اگر پارچه در هنگام اشتعال جمع شود و به عبارتی گوله شود یعنی جنس پارچه از الیاف مصنوعی یا پلی استر است.

اما اگر پس از مشتعل شدن پارچه، پارچه به صورت کامل بسوزد و پودر شود بدین معناست که جنس پارچه از الیاف طبیعی است. در ضمن نخی که پس  از سوخته شدن از الیاف مصنوعی باقی می ماند حالت سفت، نایلونی و گوله ای شکل به خود می گیرند ولی نخ پس از خاموش شدن شعله در الیاف طبیعی ، خاکستری رنگ و بسیار ناچیز است.

راه دوم: رنگ سوختن

در هنگام سوختن پارچه می توان با استفاده از رنگ دود حاصل از سوختن آن به جنس آن پی برد، برای مثال الیاف پلی استر در هنگام سوختن، دود سیاه رنگی از آن ها خارج می شود و پارچه هایی که از جنس پنبه هستند، دود حاصل از سوختن آن ها سفید رنگ است.

راه سوم: بوی سوختن

از دیگر روش هایی که می توان در هنگام سوختن قسمتی از پارچه به جنس آن پی برد، بوی سوختگی ناشی از جنس پارچه است. همان طور که می دانید هر ماده ای در هنگام سوختن بوی مخصوص به خود را دارد و حتی در مواردی می توان با استشمام بوی سوختگی ماده ، بدون دیدن ماده ای که می سوزد به جنس آن پی برد. برای شناختن جنس پارچه نیز می توان از بوی سوختگی آن به جنس آن پی برد.

برای مثال هنگام سوختن پارچه هایی که از جنس پشم هستند و یا پایه ی حیوانی دارند، بوی ناشی از سوختن آن ها بویی شبیه به بوی کز دادن پشم کله گوسفندی است. الیافی که بوی سوختن آن ها شبیه به بوی سوختن چوب یا کاغذ است ، دارای پایه ی گیاهی هستند و معمولا نخ های پنبه و ویسکوز دارای این نوع بود هستند.

اگر پس از سوزاندن قسمتی از پارچه، بویی شبیه به بوی پشمک استشمام کردید این بدین معناست که الیافی که در حال سوزاندن آن هستید از جنس پلی استر هستند و این بو به دلیل ترکیبات آروماتیک موجود در آن است.

اما در هنگام سوزاندن پارچه باید به چند نکته توجه داشته باشید، اول این که پارچه ها همیشه از یک نوع الیاف ساخته نمی شوند و گاهی اوقات ممکن است ترکیبی از الیاف طبیعی و مصنوعی باشد که این می تواند تشخیص آن ها را دشوار کند و به همین دلیل باید در هنگام آزمایش کردن و سوزاندن قسمتی از پارچه دقت بیشتری به خرج دهید.

نکته ی دوم این که ممکن است پارچه به صورت یکی در میان از دو نوع نخ ساخته شده باشد ، این کار نیز ممکن است تشخیص جنس پارچه را دشوار کند به همین دلیل توصیه می شود که تکه نخ های بیشتری جدا شود.

چند نکته مهم در تشخیص جنس نخ و پارچه با اشتعال

• الیاف امکان دارد حالت ترکیبی داشته و مواد مصنوعی و طبیعی در ساختار آن وجود داشته باشد که در این صورت کمی ماجرا سخت تر شده و احتیاج به دقت بالا تری به هنگام انجام آزمایش دارد.
• برخی از پارچه ها از بیش از یک نوع نخ در بافت آنها استفاده شده، بدین معنی که در ساختار بافت آنها به صورت یک در میان یا موازی، از دو نوع نخ استفاده شده است که باید در هنگام انجام این روش به آن دقت کرد. توصیه می گردد که تکه نخ های بیشتری برای این کار جدا شود.

5 – لطافت پارچه

راه دیگری که می توان برای تشخیص مرغوبیت پارچه و کیفیت پارچه از آن استفاده کرد لمس پارچه است تا مشخص شود پارچه ی مورد نظر کیفیت لازم را دارد یا خیر . با استفاده از این راه می توان پنبه ای بودن یا نبودن پارچه را تشخیص داد که البته ااستفاده از این روش نیاز به تجربه دارد. اما به طور کلی پارچه هایی که از جنس پلی استر و یا مواد مصنوعی ساخته شده اند در هنگام لمس آن ها یک حالت خشکی و لیزی کمی را احساس می کنید.

چیزی که باعث می شود در این روش بتوانید به راحتی پارچه های دارای الیاف پنبه را از سایر انواع پارچه تشخیص دهد لطافتی است که در هنگام لمس این نوع پارچه ها احساس می کنید، در حالی که پارچه های دارای الیاف مصنوعی چنین بافت و لطافتی ندارند.

6 – درخشندگی

آخرین راهی که می خواهیم در این مقاله برای تشخیث مرغوبیت و کیفیت پارچه به آن اشاره کنیم ، درخشندگی پارچه است.

برای مثال اگر در این روش پارچه هایی که دارای الیاف مصنوعی هستند را زیر نور خورشید قرار دهید متوجه خواهید شد که این پارچه ها دارای یک نوع درخشندگی نامطلوب هستند ، در برخی موارد نیز پارچه های پنبه به دلیل این که با سود کاستیک ترکیب می شوند دارای درخشندگی می شوند ولی درخشندگی آن ها به گونه ای است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و این درخشندگی مطلوب است.